Geç Konuşma

Dil ve Konuşma Güçlükleri

Geç Konuşma

Geç konuşan bir çocukta aile ilk önce kendisinde suç aramaktadır. Endişelenmektedir, eğitimin yetersiz olduğunu düşünerek profesyonel yardım alma yoluna gitmektedir. Çocuk doğumundan itibaren refleksif hareketlerle konuşmaktadır. Agulama, babıldama dönemleri gibi dönemleri geçtikten sonra dil ve konuşmaya geçmesi gerekmektedir. Normal gelişim ilk başlarda anlamsız sesler çıkartarak iletişim kurmaya çalışması sonrasında da dil gelişiminin devam ederek taklit yoluyla anne-baba diline hâkim olmaktadır.

Çocuk başta ağlayarak konuşur ardından sesleri taklit etmeye başlar çünkü bebekler iyi bir taklitçilerdir. Taklitlerinden sonra kendileri sözcük üretmeye başlar. Bunlar ufak sözcükler olmaktadır tek sözcük olabilir, anlamı tam yerleşememiş olabilir. Hata yapacaklardır bu süreç içerisinde kelime dağarcıklarını geliştireceklerdir. Bu süreç normal konuşmaya kadar devam etmektedir.

Geç Konuşma Neden Olur?

Geç konuşma neden olur sorusu bu sürecin daha yavaş ve geriden gelmesine denir. Burada sorulması gereken çocuğun neden geç konuştuğudur. Fiziksel bir problem (yarık dudak, tavşan dudak) çocuğun konuşmasını direkt olarak etkileyecektir. Uzun süreli hastalık olması da çocuğun geç konuşmasını etkileyecektir. Çocuğun çevresi duyu ve kelimeler yönünden fakirse konu başında bahsedildiği gibi taklit edemeyeceği için üretemez de bu yüzden dil gelişimini geciktirir. Çocuğun çevresindeki uyarıcı yetersizliği, baskıcı aile ortamı, duygusal yoksunluğa sebebiyet verir. Bu da çevresel ve sosyoekonomik durumlardan dolayı geciktirmektedir.

Bunların olmadığı durumlarda da gecikmeye neden olacak bir sebep oluşmadığı durumlarda da birçok çocuğun konuşmaya geç başladığı görülmüştür.

Erkek Çocuğun Geç Konuşması

Toplum genelinde erkek çocuğunun geç konuşması gibi genel bir algı vardır. Bu algı aslında yarım doğru bir algıdır. Erkek çocuğun doğduğunda sahip olduğu hormonlar (testosteron) konuşma gelişiminde kız olan çocuklara göre erkeğin sahip olduğu hormonlar sebebiyle daha fazla gecikme gösterdiği görülmüştür. Hormonların dil gelişiminde baskın olduğunda geciktirmeye sebep olduğu, erkek çocuğun göbek kordonunun kesilmesi itibariyle hormonları dolasıyla baskılandığı; kız çocuğunun dil gelişiminde daha atak olduğu kanıtlanmıştır.

Gecikmiş Konuşma Belirtileri

Geç konuşmanın birçok belirtisi vardır. Geç konuşmanın seviyeleri, türü gibi etkenleri belirtilerin hepsini ya da birkaçını kapsamaktadır. Geç konuşmanın belirtilerine ilk bakacak kişiler; anne ve babalardır. Anne ve baba iyi bir gözlemci olduğu durumda belirtileri hemen anlayacak ve özel eğitim merkezlerinin bu işi yapan uzman ekibe sahip olduğundan çocuklarına profesyonel yardım alacaklardır. Çocuk 3 yaşına geldiğinde 200 kelimeyi rahatlıkla konuşabiliyor olması gerekmektedir.

Gecikmiş konuşmanın belirtileri;

• Söz dağarcığı gelişmemiştir. Kelime hazinesinde çok az sözcük vardır bunu kullanmaktadır ya da hiç kullanmamaktadır.
• Yutmada, çiğnemede problemler olabilir.
• İsteklerini belirtmede zorlanabilmektedirler. Beden dili kullanımının çok olması olağandır.
• Çevreye karşı özellikle iletişim için çaba göstermezler.
• Çevre duyarlılıkları düşüktür.
• Mantıklı cümleler ve kelimeler kurmak yerine anlamsız sesler çıkarma yoluna giderler.
• İletişimde sıkıntı çektikleri için sosyal problemleri oluşmaktadır.
• Sosyal problemleri onları yalnızlığa ve tek kalmışlığa itmektedir. Oryantasyon problemleri muhtemeldir.
• Acıkma, istek, fikir iletme durumunda abartı gürültülü tepkilerde bulunabilirler.
• Dikkat eksiklikleri görülmektedir.
• Kelimelerin anlamlarını, kavramları, sözcükleri uzun sürelerde hafızalarına işleyebilmektedir.
• Öğrenilen bilgiyi işlemekte ve paylaşmakta güçlük çekebilirler.

Geç Konuşma Terapisi

Geç konuşmanın fark edildiği durumda tıbbî ve eğitsel tedavi şarttır. İşini nitelikli yapan bir kurumla birlikte bu istenmeyen durum uzmanlar tarafından kolayca üstesinden gelinebilmektedir. İlk başta belirtileri anlamanız ya da şüphelenmeniz durumunda doktora başvurmalısınız. Doktor, tıbbî incelemesini yaptıktan sonra değerlendirme yapacaktır. Değerlendirme sonucunda eğer tanı konulursa, sizlere yönlendirme yapacaktır. Rehberlik ve Araştırma Merkezleri, dil ve konuşma üzerinde çocuğunuza testler uyguladıktan sonra derecesini değerlendirecektir. Rehberlik ve Araştırma Merkezleri değerlendirme sonunda Özel Eğitim Kurumlarındaki Terapistlere yönlendirecektir. Bazı özel eğitim kurumlarında konuşma terapistleri bulunmamaktadır ya da diğer mesleklerden insanları istihdam etmektedirler. Özel Eğitim kurumumuzda dil ve konuşma lisans eğitimi almış uzman, kendini kanıtlamış profesyonel personel bulunmaktadır.

Terapistler geç konuşmanın derecesine göre etkinlikler ve eğitim yolları derleyip çocuğu eğitsel tedavi altına almaktadır. Terapistlerin genel anlamda etkinlikleri; öğrenmeye hazırlık becerileri, konuşma organlarını hazır etme, dil ve yüz kaslarının alıştırmaları, ses dinleme konularında alıştırmalar olmaktadır. Eğitim basitten karmaşığa doğru ilerlemektedir. Değerlendirmeler eğitim sonrasında yapılır.

Üstün Zekâ ve Geç Konuşma

Çocuğunuz yüksek zekâ seviyesine sahip tanısı aldıktan sonra üstün zekalı olarak nitelendirilmektedir. Dünyadaki var olan araştırmalara göre, konuşma gecikmesi yaşayan çocukların sadece on çocuktan biri üstün zekalıdır. Toplum genelinde oluşan farklı bir algı vardır. Bu algı “çocuk geç konuşursa yüksek zekalıdır.” algısıdır. Dünyada yapılan araştırmalar bu algıyı tamamen yalanlamakta geç konuşma problemi yaşayanlarda oransal olarak on çocuğun sadece bir tanesinin yüksek zekalı (üstün) olduğunu gözlemlemişlerdir. Bu oransal olarak baktığımızda yakinen tanıdığımız on çocuktan biri aslında bizim tanıdığımız Einstein ve Edward Teller de bunlardan bir tanesidir. İkisi de konuşmasını geç tamamlamış dil ve konuşma güçlükleri çekmişlerdir. Amerikan Matematik Derneğinin başındaki isim olan Julia Robinson adındaki matematik profesörünün ailesinin ve kendisinin aktardığına göre çocuk yaşlarındayken ne konuştuğunu kimse anlamamaktaymış.

Üstün zekalılarda dil gelişimi gecikmiş ya da düzensiz gelişmiş olması imkân dahilindedir. Dil ve konuşma güçlüğü çeken çocukların Üstün zekâlı olması bir ihtimaldir fakat asla kesin bir sonucu değildir.

Gecikmiş Konuşmaya Karşı Aile Neler Yapabilir?

Aile içi eğitimin niteliğinin arttırılması, davranışların kalıcı hale getirilmesi için öğretmen-aile iş birliğinin artması en temel yapılabilecek iştir. Aile, öğretmenle irtibat halinde olup öğretmenin bilgi ve birikimlerinden yararlanmalıdır. Çocuğu sosyal ve kültürel aktivitelere katılımına teşvik edebilir. Aile’nin öğretmen ve dil konuşma uzmanıyla yakın iletişim halinde olması destek alması mühimdir. Çocuk teknolojiden yararlanabilir. Teknolojik aletlerin sahip olduğu uygulama marketlerinden nitelikli uygulamalar indirilip konuşmaya teşvik edici oyunlar oynanabilir. Çocukla konuşurken göz göze iletişim kurulmalıdır. Konuşmalar sırt dönük şeklinde asla olmamalıdır. Ses tonu, diksiyon, sesin düzeyi önemlidir. En sık yapılan hata; kelimeleri heceleyerek verilmesidir. Bu ailenin yaptığı son derece yanlış bir uygulamadır. Uzun ve kompleks cümleler kurulmaktan imtina ile uzaklaşılmalı yerine anlaşılır sade bir anlatım tercih edilmelidir. Düzgün diksiyon çok önemlidir. Müzik eğitimi sağlandığında çocuğun dil gelişimini geliştirir. Müzik eğitimi eğer ailenin imkânları varsa mutlak suretle alınmalıdır. Gelişimi için pozitif katkı sağlamaktadır. Çocuğun yanında konuşmaya teşvik edici tartışmalar açılmalı, katılımı sağlanmalıdır.