Ankara Disleksi Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi

Dil ve Konuşma Güçlükleri

Okumayı Öğrenme Güçlüğü Nedir ve Ne Anlama Gelmektedir?

Özel öğrenme güçlüklerinden en yaygını olan disleksi tanımını ilk yapan kişi 1963 yılında bir özel eğitimci olan Kirk’tir. Okumayı öğrenme güçlüğü olarak bilinen disleksi, günümüzde bir hayli derecede çok görülmekte olan bu güçlük araştırmalara göre; her beş çocuktan birinde rastlayabileceğimiz öğrenmeyi yavaşlatan bir güçlüktür. Disleksi, temel anlamda özel öğrenme güçlüğüdür. Özellikle akademik alanda beyin fonksiyonlarını etkin kullanamama sonucunda kendisini belli etmektedir. Fark edildiğinde çok geç kalınmadan çocuk için özel eğitim stratejileriyle bu güçlüğün üzerinden gelinebilmektedir.

Disleksi Türleri Nelerdir?

Disleksi, yetişkinlerde ve çocuklarda öğrenme zorluğu olarak tanımlanmaktadır. Disleksi bireylerin zekâları normal bir bireyin zekâsıyla aynıdır. Dil, okuma, öğrenme ve yazma maharetlerinde sorun yaşamaları kaynaklı bir problemdir. Disleksi bireyler konuşma veya sohbet seslerini tanısa da kelime ve harflerle olan ilişkiyi öğrenme güçlüğü çekerler. Disleksi için belirli bir tedavi olmamasına rağmen erken teşhis ile kişilerin hayatında belirli iyi değişimler görülmektedir. Disleksisi olan bireyler özel eğitim kurumlarında başarılı bir okul hayatı yaşayabilirler. Disleksinin 6 tipi vardır bunlar:

• Görsel Disleksi
• Yüzeysel Disleksi
• Fonolojik Disleksi
• Travma Disleksisi
• Birincil Disleksi
• İkincil (Gelişimsel) Disleksi

Görsel Disleksi: Kişinin görsel sorunlardan kaynaklanan okuma zorluğu çekmesidir.

Yüzeysel Disleksi: Kişinin kelimeleri teşhis etmesi ve yazı yazmasında güçlük çekmesidir.

Fonolojik Disleksi: Kişinin bazı sözcükleri seslendirmesinde yaşadığı zorluklardır.

Travma Disleksisi: Bireyin yaşadığı travma sonrası yaşanılan disleksi bozukluğudur.

Birincil Disleksi: Bireyler görülen en yaygın disleksidir. Serebral korteks de görülen işlevsel bir bozukluktur.

İkincil (Gelişimsel) Disleksi: Fetüsün büyüme evrelerinde yaşanılan beyin gelişimiyle alakalı bir bozukluktur. Daha sonrasında büyüme ile geçebilir.

Disleksinin En Belirgin Özellikleri

Disleksi güçlüğüne sahip olan çocuk konuşmayı öğrenmede güçlük çekmektedir. Yazımda hatalar yapabilir ve rakamları hafızasında tutmakta sıkıntı yaşar. Özellikle yazımda yaptığı hatalar çocuğun disleksisi olduğunu fark etmenize yardımcı olabilir..

Akademik başarısızlık, disleksili çocukta kendini gösterebilen ayırıcı bir özelliktir. Zamanı ayırabilmekte, uyaranları sınıflamada zorluklar yaşarlar. Oyunlarda (yakar top gibi) pozisyon almada güçlükler yaşadığı gözlemlenmiştir. 

Disleksili çocuklar bedensel engelli ya da işitme ve görme engelliliği gibi daha ağır engel gruplarına sahip çocuklar değillerdir. Dilin içeriği, biçimi ve kullanımı konusunda güçlük gözlenir. Diyalog kurmakta zorluk çekmektedir. Aynı zamanda da konuşmayı geç öğrenmektedirler. Konuşmayı sürdürebilmek, konuşmak için konu bulmak zorlandıkları iletişim konularından birkaç tanesidir.

Disleksili Çocuğun Eğitimi

Bilinenin aksine disleksili çocuklar başarısız olmaya mahkûm değildir. Disleksi hakkında ortaya atılmış bir sürü efsane vardır. Bunlardan bir tanesi, sürekli başarısız olduklarıdır. Doğru bir eğitim ile disleksili bir çocuk diğer akranlarıyla arasında fark gözlemlenmeyeceği kadar arayı kapatabilir. Disleksi sadece doktora gidilerek çözülecek bir güçlük değildir. Müthiş bir tedavi ya da muhteşem bir teşhis koyan doktora da götürülse disleksi ilaç tedavisi ile çözülebilecek bir hastalık olarak karşınıza çıkmayacaktır. Burada önemli olan nokta disleksinin üstesinden gelinemeyecek bir hastalık olmadığıdır. 

Tedavi, sadece doktorlara gidilerek değil alanında uzman eğitimciler ile çözülmektedir. Hollanda Sağlık Komitesi’nin 1999 yılında araştırdığı disleksi tedavisi ancak eğitsel yöntemlerle olduğu kanıtlanmıştır. Özel eğitim kurumlarında çocuğun sürekli gözlemlenip kayıt altında olması, informal değerlendirmenin yapıldığı uzman ya da öğretmen tarafından düzeyin saptanmasında önemlidir. Disleksili çocuğun eğitimi Özel Eğitim Merkezlerinde uzman kadro eşliğinde yapılmalıdır. Çocuk, evinde bu eğitimi devam ettirmelidir.

Çocuğu Disleksi Olan Aileler Ne Yapmalı?

Disleksi olan çocuğunuzun okulda birçok zorluk yaşaması sizi endişelendirip üzse de çocuğunuz için en iyisini yapmanız gerekecektir. Öğrenme güçlüğü yaşayan çocuğunuz için öncelikle konuyu iyice araştırmanız oldukça önemlidir çünkü konuyu öğrenmeniz korkularınızı ve endişelerinizi hafifletecek, çocuğunuz için en iyi seçeneğe ulaşacaksınız. 

Profesyonel destek almak duygusal destek arkasında çocuğunuz için en iyi seçim olacaktır. Profesyonel destek aldığınız doktor tavsiyesiyle çocuğunuz için özel eğitim kurumları araştırabilirsiniz. Özel eğitim kurumları disleksi olan çocuklar için özel eğitim vermektedir. Normal bir çocuğun kolaylıkla öğrendiği konuları disleksi bir çocuğun öğrenmesi aynı olmayacaktır bu nedenle evde vereceğiniz destek ve gösterdiğiniz sabır çocuğunuza kesinlikle değecektir.

Evde Disleksi Eğitimi

Disleksi eğitimindeki en büyük anahtar kelimemiz erken fark etmedir. Disleksi eğitimine ne kadar erken başlanabilir ise çocuk o kadar yol kat etmektedir. Eğitim ve öğretim; özel eğitim merkezlerinde, çocukta olan disleksiyi ortadan kaldırmaya yönelik yapılmaz. Burada yapılacak en sağlıklı yöntem, öğrenme sorunlarının üstesinden gelmeyi başarabilmesidir. Uzman eğitimciler çocuk üzerinde eğitim stratejileri geliştirerek çocuğun disleksisini iyileştirmeye yönelik adımlar atmaktadır. Aile, öğretmenlerin belirlediği stratejilerin evde de devam etmesini sağlamalıdır. Evde, çocuğun hedef davranışına yönelik eğitim verilmesi çocuk için çok önemlidir. Araştırmalarla sabit olmakla birlikte disleksi aile ve eğitim ortamının gerekli fırsatları tanımadığı durumlarda ortaya çıkabilmektedir. Aile eğitim materyalleri alarak çocuk ile çalışmalar yürütmeli ve fırsatlar tanımalıdır.

• Öğretmenin verdiği çalışma üzerinde bazı değişiklikler yapılarak devam ettirilebilir.
• Çalışmalar, evde tekrar düzenlenerek basitleştirilebilir.
• Çocuklara daha çok soru sormayı teşvik edici hareketlerde bulunabilir.

Disleksi Nasıl Tedavi Edilir?

Özgül öğrenme güçlüklerini tedavi alanında yaklaşırken herhangi özel bir ilaç tedavisi yoktur. Disleksi hastaların tedavisi bireysel planlanmış eğitim programlarıdır. Bu alanda etkin ve eğitimi olan eğitmenler tarafından hastaların yaşadığı zorluk derecesine ve özel öğrenme güçlüğünün şiddetine göre okul eğitimi dışında bireysel destek eğitimi sunulur. Temel tedavisi eğitim desteğidir. Disleksinin yanında dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu da baş göstermekte ise o duruma özel ek ilaç tedavisi ve destek dikkat tedavisi çocuğun bu zorlukları aşmasına yardımcı olacaktır.

Disleksi İçin Hangi Doktora Gidilmelidir?

Aileler çocuklarında böyle bir durumdan şüpheleniyorlar ise çocuk psikiyatrisine gidilmelidir. Çocuğa disleksi teşhisi konulabilmesi için multidisipliner yaklaşım ile atılması gereken adımlar takip edilmelidir.

• Aile yaptıkları gözlemleri ve okuldan aldıkları bilgileri derler ve rapor haline getirir. Rapor, RAM’a (Rehberlik ve Araştırma Merkezi) iletilir.
• Rehberlik ve Araştırma Merkezi yapılan birçok test ile raporu değerlendirir.
• Netice doğrultusunda kamu hastanelerindeki psikiyatri servisine yönlendirilir.
• Doktorlar tarafından teşhis doğrulanırsa Rehberlik ve Araştırma Merkezlerinde disleksi çocuk için eğitsel tedaviler, planlar ve tasarımlar hazırlanır.